Rouw

"Nog steeds sta ik iedere ochtend op met het intens verdrietige gevoel dat ze er niet meer is. Dan bal ik mijn vuisten en zeg tegen mezelf in de spiegel: kom op, je gaat gewoon aan de gang vandaag. Maar eigenlijk heb ik nergens zin in en is alles me teveel".
Dat vertelde een dochter me tijdens het afsluitende gesprek, enige weken na het overlijden van haar moeder. Ze vroeg zich af of dat gevoel ooit overging en zo ja, hoe lang dat dan ging duren.

De vragen zijn begrijpelijk maar moeilijk te beantwoorden, want rouwen is persoonlijk, ieder doet het op een eigen unieke manier. Rouwen om iemand waarvan je zoveel gehouden hebt, kan heel zwaar zijn door alle gevoelens die je overspoelen. En toch zit er zoveel veerkracht in een mens dat we zelf, ook hele grote verliezen in de loop van de tijd kunnen verweven met ons leven. En een nieuwe betekenis aan ons leven kunnen geven.

In de dagen na het overlijden en voor de uitvaart wordt er heel veel van de naasten gevraagd. Naast de schok van het bericht en de nodige emoties, moeten ze ook meteen aan het werk met de voorbereidingen voor de begrafenis of crematie. Wat ik steeds weer bijzonder vind om te zien, is dat juist in die dagen, de scherpte van de pijn van het verlies nog niet helemaal tot de naasten doordringt. Het lijkt wel alsof hun eigen lichaam hen tegen zichzelf beschermt. Dat is een natuurlijke reactie waar we heel blij mee mogen zijn omdat het ons in staat stelt om dan op tijd te doen wat er moet gebeuren.

Maar na de uitvaart komt er meer tijd om stil te staan. Vaak gewoon omdat het concentreren op huishouden of werk helemaal niet lukt. Het denken en handelen is vertraagd. Lichaam en geest eisen dan aandacht op om stil te staan bij dat grote verlies wat heeft plaatsgevonden. En juist dan wordt het verdriet en de pijn ten volle gevoeld. Je kunt er wanhopig van worden, een gevoel van uitzichtloosheid krijgen.

Het allerbelangrijkste in deze periode is, dat de naasten dan blijven komen en aandacht geven. Trouw blijven, hoe moeilijk het ook is. Het gemis wegnemen kun je niet, maar wel een beetje troost bieden door er gewoon te zijn. Dat is soms een hele klus, maar vaak ook genoeg.

Gemis van dierbaren blijft altijd bij je, maar toch zul je ervaren dat je het leven weer meer en meer kunt omarmen. Soms overvalt het gemis je na maanden of jaren zomaar door geur of muziek. Maar daarnaast kun je vaak weer volop deelnemen aan het leven.

Een paar weken na de uitvaart komen wij als Corridor uitvaartverzorging, indien gewenst, bij de familie terug voor een afsluitend gesprek. Naast het terugkijken op de uitvaart is er dan tijd voor wensen op het gebied van dankkaartjes of dankadvertentie, de as bestemming of een grafsteen. Maar gevoelens van rouw komen ook vaak aan de orde. Als de familie belangstelling heeft, verwijzen we hen door naar rouwgroepen in de omgeving, waar speciale activiteiten georganiseerd worden of lotgenotencontact mogelijk is.