Lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap

Lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap
Laatst zat ik bij iemand aan tafel die voor het eerst geconfronteerd was met een overledene in de familie die ervoor gekozen had om na zijn dood, zijn lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap.
De tafelgenoot had het als heel bijzonder ervaren want de zwager was binnen 24 uur weg bij de familie. Hij hoefde geen bloemen te kopen, geen afscheidsspeech in elkaar te zetten en geen dag vrij te houden voor de dag van de uitvaart.
Interessant genoeg om eens uit te zoeken hoe dat eigenlijk in z'n werk gaat, een lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap en waar je dan allemaal rekening mee moet houden.

Waarom doneren mensen hun lichaam aan de wetenschap?
Een eerste reden is wel dat mensen een bijdrage willen leveren aan medisch-wetenschappelijk onderwijs en -onderzoek. Dankzij deze lichamen kunnen studenten het medisch vak leren en kunnen specialisten nieuwe operatietechnieken ontwikkelen. Daarmee zijn al talloze mensenlevens gered of ingrijpend veranderd door bijvoorbeeld het vervangen van een hartklep via de dijslagader. Maar ook is grote vooruitgang geboekt in het onderzoek naar diabetes, Alzheimer, MS, ALS, artrose en artritis. Een lichaam doneren is dus een onbaatzuchtige gift aan de mensheid. 
Een tweede reden is dat doneren aan de wetenschap een goedkope uitvaartoplossing is. Want na de acceptatie van het lichaam wordt gezorgd voor transport, het aangeven van overlijden, de crematie van de stoffelijke resten die niet gebruikt kunnen worden voor onderzoek en het uitstrooien van de as.

Hoe en waar meld je je aan voor het doneren van je lichaam? 
Aanmelden bij leven kan bij het anatomisch instituut van een van de acht universitair medische centra in Nederland. Zij hebben samen ongeveer 500 lichamen per jaar nodig. Daar zal gevraagd worden een codicil te maken waarin wordt verklaard het lichaam ter beschikking te willen stellen aan de wetenschap. Dit codicil wordt bewaard op het anatomisch instituut van keuze en de betreffende persoon en diens huisarts krijgen een kopie.

Wordt iedereen die het lichaam wil doneren ook geaccepteerd? 
Die garantie kan een universiteit nooit geven. Er kan simpelweg een overschot aan lichamen zijn of op basis van de doodsoorzaak kan worden besloten het lichaam niet te accepteren zoals bijvoorbeeld: aangebodene na 24 uur na overlijden, te hoge leeftijd, kanker, besmettelijke ziekten of een ongeluk waardoor het lichaam te ernstig beschadigd is. RISE Labs lichaamsdonatie heeft een ruimer acceptatiebeleid.

Wel of geen uitvaartverzekering? 
De wet schrijft voor dat de uitvaart volgens de wil van de overledene plaats moet vinden en daarbij zijn drie keuzes: begraven, cremeren of ter beschikking stellen aan de wetenschap. De uitvaartverzekeraar zal de keuze dus altijd respecteren. Bij lichaamsdonatie kan de premie voor de verzekering wellicht worden verlaagd. Neem daarvoor contact op met de uitvaartverzekeraar. Houd er wel rekening mee dat het lichaam om bovenstaande redenen niet wordt geaccepteerd. Een uitvaartverzekering kan in dat geval uitkomst bieden.

Wat zijn nu de consequenties voor de nabestaanden? 

Het feit dat er geen crematie of begrafenis plaats kan vinden kan moeilijk zijn voor de nabestaanden. Het is dus heel belangrijk om de keuze voor ter beschikking stelling met de dierbaren te bespreken. Zij zullen namelijk na het overlijden nauwlijks tijd hebben om afscheid te nemen. Door het onderwerp te bespreken kan worden voorkomen dat mensen zich overvallen voelen. Ook is het handig om een lijst met belangrijke telefoonnummers klaar te hebben. Daardoor kunnen dierbaren snel worden bereikt zodat ze nog een moment hebben om afscheid te nemen.
Daarnaast moeten nabestaanden het overlijden snel melden aan het anatomisch instituut van keuze omdat de overledene binnen 24 uur bij het instituut moet zijn.
Er kan geen condoleance- of afscheidsbijeenkomst plaatsvinden in aanwezigheid van de overledene maar er kan door de nabestaanden natuurlijk altijd gekozen worden om later een herdenkingsbijeenkomst te organiseren.